W dniu 5.03.2024 w Centrum Kultury w Świeciu, miało miejsce spotkanie „Wielokulturowi Sąsiedzi. Od migracji do integracji”. Na spotkaniu pojawili się przedstawiciele i przedstawicielki instytucji publicznych, organizacji pozarządowych, mieszkańcy i mieszkanki Ośrodka dla Cudzoziemców. Spotkanie poprowadzone zostało przez przedstawicielki Fundacji Emic oraz Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Świeciu. Celem spotkania była rozmowa o tym, jak każdy element sieciowania jest ważny w procesie usamodzielniania się osób już na etapie ich pobytu w ośrodku. Nasza wspólna wymiana doświadczeń pokazała, jak wiele korzyści wynika dla społeczności lokalnej z włączania migrantów i migrantek w codzienne sprawy lokalne, uważamy jednak, że obecny system wymaga kilku zmian, które pomogą mieszkańcom i mieszkankom ośrodka żyć samodzielnie. Podczas spotkania, osoby uczestniczące wyraziły potrzebę zaadresowania kluczowych zmian jakie powinny zostać wdrożone, jeżeli chcemy myśleć o osobach przebywających w Ośrodkach dla Cudzoziemców równościowo.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze konkluzje.

Sprawy administracyjne:

1. Wprowadzenie do zadań realizowanych przez UDSC działań związanych z pozyskiwaniem mieszkań do wynajęcia dla osób w procedurze uchodźczej (zakres aktywności: poszukiwanie mieszkania, potwierdzanie tożsamości i sytuacji prawnej uchodźców przed wynajmującymi mieszkanie, negocjowanie warunków umowy). Jednym z rozwiązań mogłaby być również współpraca UDSC z gminami w zakresie wynajmu mieszkań komunalnych.

2. Lokalizowanie Ośrodków dla Cudzoziemców wyłącznie w większych ośrodkach miejskich lub co najmniej mających dostęp do bezpośredniego połączenia z dużą aglomeracją miejską. Dotyczy przyszłych przetargów na prowadzenie ośrodków przez zewnętrzne podmioty.

3. Możliwość podjęcia zatrudnienia i skorzystania z instrumentów rynku pracy przez osoby, które złożyły wniosek o ochronę międzynarodową po 3 miesiącach, a nie jak to jest obecnie po 6 miesiącach i otrzymania pozytywnej decyzji o ochronie międzynarodowej.

4. Wprowadzenie możliwości przyznania jednorazowej kwoty na usamodzielnienie (tj. na wynajęcie mieszkania, opłat związanych z kaucją - płatnej w ciągu 30 dni od otrzymania decyzji o uzyskaniu ochrony międzynarodowej).

5. Zmiany Indywidulnego Programu Integracji uwzględniające: kwota świadczeń w zależności od kwartału będzie ulegała stopniowaniu z tendencją zmniejszania kwoty świadczeń (w pierwszym kwartale największe wsparcie) oraz rozdzielenie kwot na utrzymanie i naukę języka polskiego.

6. Zmiana systemu wypłaty świadczeń. Obecnie środki z Indywidulanego Programu Integracji zostają wypłacane cudzoziemcom średnio z około 6 miesięcznym opóźnieniem, w związku z czym osoby opuszczające ośrodek nie mają możliwości samodzielnego wynajmu i opłaty mieszkań oraz kaucji. Dokonanie zabezpieczeń środków dla powiatów, na terenie których znajdują się Ośrodki dla Cudzoziemców na dany rok.

7. Zabezpieczenie środków na wypłaty zasiłków celowych z rezerwy dla gmin, w których osiedlają się osoby opuszczające ośrodki.

8. Zapewnienie środków dla instytucji realizujących IPI, na obsługę cudzoziemców, między innymi: tłumacza, kosztów pracowników realizujących zadanie, delegacji zarówno na poziomie powiatowym, jak i gminnym.

Sprawy mieszkańców i mieszkanek ośrodka:

1. Opieka medyczna – dostęp do lepszej informacji na temat opieki zdrowotnej przysługującej osobom w procedurze. Zapewnienie możliwości tłumacza podczas wizyty lekarskiej.

2. Posiłki – możliwość otrzymywania środków finansowych na własne gotowanie, zwłaszcza jeżeli dotyczy to osób żywiących się wegetariańsko/wegańsko lub posiadających wykluczenia w diecie ze względu na kwestie zdrowotne. Dotyczy także ośrodków w których catering dostarczany jest przez zewnętrzne podmioty.

3. Organizacja spotkań informacyjnych w językach dostępnych dla mieszkańców i mieszkanek ośrodka tłumaczących ich sytuację w Polsce. Wiemy, że w niektórych ośrodkach takie spotkania mają miejsce, rekomendujemy powtarzanie spotkań w różnych językach.

4. Zwiększenie stałej pomocy pieniężnej na zakup środków higieny osobistej (obecnie 20 zł na miesiąc) oraz tzw. „kieszonkowego” (obecnie 50 zł na miesiąc). Wysokość świadczeń określona rozporządzeniem w 2023 roku nie została zmieniona, co przy obecnej stopie inflacji sprawia, że samodzielne zapewnienie produktów na cały miesiąc jest nie możliwe.

5. Wsparcie cudzoziemców w drodze do samodzielności w pierwszych miesiącach pobytu w Ośrodku dla Cudzoziemców w ramach treningu kulturowego i finansowego.

6. Wpłynięcie UDSC i MSWIA na rozwiązanie problemu dot. zakładania kont w banku przez cudzoziemców będących pod opieką UDSC lub stworzenie innego rozwiązania, dzięki któremu osoby będą mogły otrzymywać przelewy pieniężne.

7. Wsparcie pracownika socjalnego w kwestii samodzielności od początku pobytu w ośrodku.

Mamy nadzieje, że powyższe rekomendacje zostaną uwzględnione w pracach nad strategią migracyjną Polski na lata 2025 – 2030 oraz nowelizacją ustawy dla cudzoziemców.

Deklarujemy chęć kontaktu i otwartość na rozmowy.

• Natalia Konwerska

(Prezeska Zarządu Fundacji Emic (tel: 502 069 309, adres email:

natalia.konwerska@emic.com.pl)

• Karolina Gapska – Kostrzewa

(Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Świeciu (tel: 52 56 83 202, adres email:

dyrektor@pcpr.csw.pl)

Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Społeczne mosty – wzmocnienie osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.” Projekt finansowany przez Google.org w ramach programu Funduszu Tutaj realizowanego przez Ashoka w Polsce.